Często trafiają do biura ZLP w RP zapytania i niejasności związane z zapisami PUZP. Dokument był tworzony już wiele lat temu i choćby był najdoskonalszy, zawsze powstają nowe pytania, problemy czy wątpliwości interpretacyjne. W wielu sprawach pomaga naszym członkom kancelaria prawna, z którą od lat współpracujemy, dlatego sukcesywnie przesyłam do wiadomości komentarze prawników.
Ostatnio szczególnie często trafiały do nas, pomimo wcześniejszych porad w tym zakresie, liczne pytania dotyczące urlopu na poratowanie zdrowia.
Skorzystanie z tego przywileju pracowniczego regulują zapisy art. 46 pkt. 1.3 ustawy o lasach oraz paragrafu 23 PUZP.
Zapisy są może lakoniczne, ale jednoznacznie przyznają nam prawo (jednorazowo od 1 do 6 miesięcy) do płatnego urlopu na poratowanie zdrowia na podstawie wniosku pracownika popartego zaświadczeniem lekarskim, naturalnie po spełnieniu warunków jasno określonych w ustawie o lasach i PUZP.
Jakie należy spełnić warunki?
PUZP – § 23 ust. 1:
Pracownik może otrzymać urlop dodatkowy na leczenie sanatoryjne, a także urlop dla poratowania zdrowia, pomimo nie wykorzystania bieżącego urlopu wypoczynkowego.
W myśl § 23 ust. 2a PUZP:
urlopu na poratowanie zdrowia, o którym mowa w ust. 1, udziela się w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo sześciu miesięcy, pracownikowi, który przepracował, u pracodawców objętych Układem co najmniej 3 lata, w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zwracam uwagę na istotny zapis, że: urlopu udziela się.
Przepis nie wskazuje czy uprawnienie do skorzystania z urlopu na poratowanie zdrowia przysługuje jednorazowo czy wielokrotnie, nie wprowadza także żadnych ograniczeń odnośnie maksymalnego wymiaru urlopu w całym okresie zatrudnienia.
Należy także z pewnością pamiętać o wymogu wynikającym z § 23 ust. 3b PUZP, który przewiduje konieczność uzasadnienia wniosku przez pracownika i jego udokumentowania zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym, że rodzaj schorzenia wymaga udzielenia urlopu, a jego wykorzystanie rokuje powrót pracownika do pracy zawodowej.
Ten ostatni zapis jest szczególnie istotny dla osób zbliżających się do czasu odejścia na emeryturę i zachęcam do tego, aby dbać o swoje zdrowie jeszcze w trakcie pracy zawodowej, nie odkładając tego na miesiąc przed zmianą statusu pracowniczego.
Z kolei ani ustawa, ani układ zbiorowy nie nakazują, aby lekarz w treści zaświadczenia lekarskiego umieszczał informację o rodzaju schorzenia, z którym wiąże się wniosek pracownika. Ten zapis z § 23 ust. 3b PUZP dotyczący rodzaju schorzenia zaczął budzić wiele emocji po wejściu w życie przepisów RODO. Jak zwykle można go w różny sposób interpretować. Jakie jednak znaczenie ma dokładne zdefiniowanie i medyczne opisanie rodzaju schorzenia dla pracodawcy, który nie może kwestionować lekarza? Można przecież przyjąć, że rodzaj schorzenia jest taki, że wymaga udzielenia urlopu na poratowanie zdrowia.
Według obecnych interpretacji prawników rodzaj schorzenia jest istotny wyłącznie dla lekarza, który przecież zaświadcza, że to właśnie rodzaj schorzenia wymaga udzielenia urlopu, a jego wykorzystanie rokuje powrót pracownika do pracy zawodowej.
Niewątpliwie pracodawca nie ma swobody w udzielaniu urlopu na poratowanie zdrowia, gdyż spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia pracownika do jego żądania, a nawet dochodzenia na drodze sądowej. Jesteśmy w posiadaniu takich wyroków sądowych. Pracodawca zasadniczo nie ma możliwości odmówienia pracownikowi, o ile zaświadczenie lekarskie (przepisy nie definiują wymagań i nie precyzują jaki lekarz ma prawo wystawić takie skierowanie; czyli może być to specjalista, lekarz medycyny pracy, ale też lekarz POZ) zawiera elementy, o których mowa powyżej.
Natomiast odmowa warunkowana np. tym, że pracownik już korzystał w swojej karierze z urlopu na poratowanie zdrowia, albo że od ostatniego urlopu na poratowanie zdrowia nie upłynęło dużo czasu, czy podnoszenie problemu braku zastępstwa na czas urlopu wydaje się stać w sprzeczności z brzmieniem art. 46 ustawy o lasach.
Art. 46. lasy
Ochrona i uprawnienia pracowników Służby Leśnej
1. Pracownicy Służby Leśnej przy wykonywaniu czynności służbowych korzystają z ochrony prawnej, przewidzianej w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych, a ponadto mają prawo do:
1) otrzymywania bezpłatnego umundurowania i oznak służbowych, z obowiązkiem ich noszenia w czasie pełnienia obowiązków służbowych;
2) bezpłatnego mieszkania, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy związane są z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania;
3) płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo sześciu miesięcy, jeżeli przepracowali w Lasach Państwowych w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres nie krótszy niż trzy lata;
(…)
Zatem warto korzystać z urlopu na poratowanie zdrowia, jeśli posiadane schorzenie, potwierdzone zaświadczeniem lekarskim i skierowaniem na urlop tego wymaga. Dbajmy o swoje zdrowie, bo przecież nic cenniejszego, zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy, ponad zdrowie.
Pracodawcy mają obowiązek udzielić tego urlopu i nie jest dobrą ani korzystną dla żadnej ze stron metodą korzystanie z tego świadczenia pracowniczego dopiero po wymianie stanowisk prawnych lub na mocy wyroku sądowego, co jednak, niestety zdarza się.
Warto zatem znać zapisy PUZP i spojrzeć na regulację urlopu dla poratowania zdrowia systemowo oraz pamiętać, że celem tej instytucji jest doprowadzenie do odzyskania przez pracownika zdrowia i przywrócenia mu możliwości powrotu do pracy zawodowej.
W razie potrzeby zapewniamy dalszą pomoc prawną w tym temacie oraz w innych sprawach pracowniczych.
Jarosław Szałata