Czy pobyt leśnika na urlopie dla poratowania zdrowia ogranicza go jako pracownika i jednocześnie działacza związkowego lub np. radnego, w jego działalności społecznej?
Urlop dla poratowania zdrowia, przysługujący pracownikom Lasów Państwowych został uregulowany w art. 46 ust. 1 pkt 3 ustawy o lasach. Jest to urlop płatny, służący regeneracji sił pracownika i jego powrotu do pracy po odzyskaniu zdrowia. W trakcie urlopu na poratowanie zdrowia, pracownik nie może wykonywać pracy zarobkowej. Taką pracą jest działalność ukierunkowana na zysk. Nie ma przy tym znaczenia czy przynosi ona faktyczne dochody. Liczy się bowiem wyłącznie fakt prowadzenia działalności i tym samym zamiar uzyskania wynagrodzenia.
Przy uwzględnieniu powyższych uwag, a contrario, należy stwierdzić, że dopuszczalna, w trakcie urlopu na poratowanie zdrowia, jest wszelka działalność nienastawiona na zysk. W tym zakresie zawiera się także działalność związkowa, która ma charakter nieodpłatny.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w doktrynie, w tym komentarzach do art. 73 Karty Nauczyciela, który to przepis przewiduje analogiczny urlop na poratowanie zdrowia dla nauczycieli. Jak wskazuje K. Stradomski: kwestia charakteru działalności, tj. nastawienie na zysk, powoduje, że wszelkiego rodzaju działalność społeczna, w tym związkowa, wykonywana w czasie urlopu dla poratowania zdrowia jest dopuszczalna. Przez wykonywanie działalności społecznej rozumieć należy zarówno uczestnictwo w posiedzeniach ciał statutowych stowarzyszeń, fundacji czy związków zawodowych, piastowanie funkcji w tych organizacjach, jak i uczestniczenie w akcjach, protestach czy happeningach, oczywiście o ile praca na rzecz tych podmiotów nie jest wykonywania w ramach stosunku pracy (K. Lisowski, K.Stradomski, Karta Nauczyciela. Komentarz, 2018, Legalis).
Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia, że korzystanie z urlopu na poratowanie zdrowia ogranicza możliwość wykonywania działalności związkowej.
Aniela Bereś
aplikant radcowski
Leśnik jest na zwolnieniu lekarskim. Jest on przewodniczącym zakładowej organizacji związkowej. Czy w czasie zwolnienia lekarskiego może brać udział w posiedzeniach związku i na przykład odpowiadać na pisma od pracodawców? Na zwolnieniu lekarskim zaznaczone jest: chory może chodzić. Leśnik nie otrzymuje wynagrodzenia ze związku zawodowego.
Wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem rodzi skutki prawne bezpośrednio w sferze ubezpieczenia społecznego – pracownik traci prawo do zasiłku chorobowego. W orzecznictwie przyjmuje się, że wykonywanie pracy (prowadzenie innej działalności) w czasie zwolnienia lekarskiego może być kwalifikowane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych wówczas, gdy pracownik swoim zachowaniem przekreśla cele zwolnienia lekarskiego – jak najszybszy powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do wykonywania pracy, przez co narusza interes pracodawcy polegający na gotowości pracownika do świadczenia pracy. Sprawa jednak nie jest taka prosta.
Wskazuje się, że w przepisach prawa pracy nie został wyartykułowany obowiązek właściwego korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Sankcje za nadużycie tych świadczeń, z reguły w postaci utraty prawa do nich i obowiązku zwrotu pobranego świadczenia, przewidują przepisy o ubezpieczeniu społecznym. Jednakże wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem może zostać potraktowane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych wówczas, gdy jest oceniane jedynie w relacji między pracodawcą i pracownikiem.
Przypisanie pracownikowi ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych wymaga najpierw ustalenia i wskazania, jaki obowiązek (podstawowy) został naruszony w sposób ciężki, a następnie, że naruszenie to nastąpiło z winy umyślnej pracownika.
Wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem może być naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych i stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia tylko wtedy, gdy pracownikowi można przypisać winę co najmniej w postaci rażącego niedbalstwa. Czy udział w zebraniu związkowym jest rażącym niedbalstwem?
Jednoznaczna odpowiedź jest raczej niemożliwa, zatem jeśli zajdzie konieczność uczestniczenia w zebraniu związkowym podczas zwolnienia lekarskiego najlepiej zwrócić się do lekarza leczącego o zgodę.
Zwolnienie lekarskie jest bowiem wydawane w celu rekonwalescencji oraz
poprawy stanu zdrowia pracownika, który stał się niezdolny do pracy, tak aby
mógł odzyskać zdolność do pracy w jak najkrótszym czasie.
Orzecznictwo w tym zakresie prowadzi do wniosku:
Udział w zebraniu członków związku zawodowego podczas zwolnienia lekarskiego, jeżeli dodatkowo odbędzie się za zgodą lekarza leczącego pracownika, nie powinien być traktowany jako naruszenie obowiązków pracowniczych, kwalifikujące się do rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy. Podstawową sankcją za wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest utrata prawa do zasiłku chorobowego. Udział w zebraniu związkowym podczas zwolnienia lekarskiego jest możliwy, ale pod warunkiem uzyskania stosowanego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych w tym zakresie. W takim przypadku nie ma podstaw do zwolnienia pracownika z pracy.
Naturalnie najlepszym rozwiązaniem dla chorego pracownika, także dla działacza związkowego jest takie wykorzystanie zwolnienia od pracy, aby jak najszybciej wrócić do zdrowia i świadczenia pracy. Pamiętajmy o popularnym powiedzeniu: nie ma ludzi niezastąpionych…
Jarosław Szałata